8 loại đau cơ xơ hóa

Đau cơ xơ hóa là một tình trạng mãn tính gây đau ở cơ, da và khớp. Có 8 loại đau cơ xơ hóa chính và rất có thể bạn sẽ gặp một số loại trong số đó nếu mắc phải tình trạng này. Bài viết này sẽ mô tả tám loại đau trong chứng đau cơ xơ hóa (còn gọi là hội chứng đau cơ xơ hóa hoặc FMS) và cách điều trị chúng.

Hyperpathia – tăng cảm giác đau

Hyperpathia là thuật ngữ y học để chỉ cảm giác đau tăng lên mà bạn cảm thấy do chứng đau cơ xơ hóa. Nói cách khác, với chứng tăng cảm giác đau, phản ứng đau tăng lên trước một kích thích đau. Ngưỡng đau của bạn cũng có thể bị hạ xuống. Các nhà khoa học chưa hiểu đầy đủ về tình trạng này nhưng họ tin rằng não của những người bị đau cơ xơ hóa nhạy cảm hơn với các tín hiệu đau.

Đây là triệu chứng thường xảy ra, liên tục và có thể kéo dài trong chứng đau cơ xơ hóa, cảm giác đau xuất phát ở các cơ song thực tế không có dấu hiệu tổn thương mô. Cơn đau này là do thụ thể đau của cơ thể nhạy cảm hơn bình thường. Bệnh nhân có thể bị đau, khó chịu khắp cơ thể, các yếu tố thúc đẩy cơn đau bao gồm thiếu ngủ, căng thẳng, làm việc kéo dài và không có thời gian để cơ nghỉ ngơi tốt.

Đau cơ lan rộng

Đau cơ lan rộng là dấu hiệu đặc trưng của chứng đau cơ xơ hóa. Nó có thể khiến bạn cảm thấy như bị cúm hoặc "đau khắp người". Nhiều người bị đau cơ xơ hóa cũng có xu hướng:

Đau thắt lưng, có thể lan xuống mông và chân.
Đau và căng ở cổ di chuyển qua phía sau vai.
Đau giữa hai bả vai.
Đau ở xương ức và lồng ngực giống như cơn đau tim.

Ngoài dùng thuốc, vật lý trị liệu và xoa bóp có thể giúp giảm đau. Bất kỳ cử động nào cũng có thể khó khăn khi bạn bị đau, nhưng các bác sĩ cũng khuyên bạn nên tập thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày.

Các bài tập như yoga, đi bộ hoặc bơi lội giúp thả lỏng cơ và khớp và duy trì sự linh hoạt của bạn. Một nghiên cứu cho thấy tập thể dục trong hồ bơi nước ấm chỉ trong hai tuần đã giúp giảm 15% cơn đau ở phụ nữ bị đau cơ xơ hóa.

Đau khớp thái dương hàm

Một trong những vấn đề về khớp phổ biến nhất ở những người mắc FMS là đau khớp thái dương hàm. Đau khớp thái dương hàm thường được mô tả là cơn đau âm ỉ, dai dẳng ảnh hưởng đến tai, thái dương, mắt, hàm dưới hoặc cổ.

Triệu chứng đau khớp thái dương hàm:

Khó chịu hoặc đau ở hàm, đặc biệt là khi ăn.
Đau nhức ở phía trước tai, có thể lan lên mặt.
Khóa hàm, gây khó khăn khi mở hoặc đóng miệng.
Tiếng lách cách hoặc tiếng rít khi bạn mở miệng hoặc nhai.
Cắn không thoải mái hoặc không đều.
Nhức đầu (đặc biệt là ở thái dương, dưới mắt và hai bên hàm dưới).
Đau tai.
Đau cổ hoặc vai.

Cơn đau đau khớp thái dương hàm có thể biến mất mà không cần điều trị. Trong thời gian chờ đợi, bạn có thể làm rất nhiều điều để giảm bớt các triệu chứng đau:

Ăn đồ ăn mềm.
Tránh nhai kẹo cao su.
Cắt tất cả thức ăn thành miếng nhỏ.
Tránh nghiến chặt hàm của bạn.
Tránh mở miệng rộng.
Đeo miếng bảo vệ miệng khi ngủ để tránh nghiến răng.

Bạn cũng có thể thử các kỹ thuật thư giãn để giảm bớt căng thẳng. Các bài tập tăng cường sức mạnh hàm nhẹ nhàng cũng có thể hữu ích. Trong hầu hết các trường hợp, rối loạn chức năng đau khớp thái dương hàm sẽ cải thiện theo thời gian. Rất ít người cần phẫu thuật.

Allodynia

Allodynia là một loại đau dây thần kinh gây ra sự nhạy cảm cực độ cho da, được kích hoạt bởi một thứ thường không gây đau. Có thể bao gồm việc chạm vào ga trải giường, chải tóc hoặc không khí nóng hoặc lạnh di chuyển trên da. Các nhà nghiên cứu tin rằng sự nhạy cảm trung tâm gây ra chứng Allodynia. Điều này có nghĩa là não, dây thần kinh và tủy sống phản ứng thái quá với các cảm giác.

Allodynia là cơn đau được gây ra bởi một thứ mà bình thường không gây đau. Hyperalgesia là một phản ứng đau quá mức, cơn đau là do một thứ gì đó thường gây ra cơn đau tuy nhiên mức độ đau đớn gây ra lớn hơn nhiều so với mức cần thiết.

Allodynia có ba dạng khác nhau. Bạn có thể có một, hai hoặc cả ba loại. Các hình thức khác nhau bao gồm:

Chứng Allodynia xúc giác: Đây là cơn đau do chạm vào. Điều này có thể bao gồm việc quần áo ép vào da (đặc biệt là những phần quần áo chật hơn, chẳng hạn như dây thắt lưng, dây áo ngực hoặc phần đàn hồi của tất), một cái ôm hoặc ai đó chạm nhẹ vào cánh tay bạn.
Chứng Allodynia cơ học: Loại đau này là do chuyển động trên da. Đây có thể là một chiếc khăn khi bạn lau khô người, ga trải giường cọ vào người bạn hoặc thậm chí là không khí từ một chiếc quạt di chuyển trên da bạn.
Chứng Allodynia do nhiệt (liên quan đến nhiệt độ): Cơn đau này là do nóng hoặc lạnh nhưng không đến mức gây tổn thương cho các mô của bạn. Bàn tay và bàn chân của bạn có thể bị bỏng nếu bị lạnh hoặc quá nóng có thể khiến chúng bị đau.

Hầu hết các phương pháp điều trị bằng thuốc phổ biến cho các bệnh liên quan đến triệu chứng này có thể giúp giảm bớt chứng Allodynia. Một số loại thuốc không kê đơn, ví dụ như ibuprofen, naproxen và acetaminophen có thể giúp giảm đau tạm thời, hoặc bác sĩ có thể kê các loại thuốc trong nhóm chống trầm cảm, chống động kinh để giải quyết các cơn đau. Ngoài ra có thể dùng các phương pháp điều trị bổ sung và thay thế khác như: Châm cứu, tập thiền, trị liệu hành vi nhận thức.

Đau thần kinh

Đau thần kinh gây ra cảm giác kiến bò, nóng rát, ngứa hoặc tê ở cánh tay và chân. Trong những trường hợp nghiêm trọng, những cảm giác này có thể gây đau và có thể liên quan đến một loại đau khác được gọi là đau về đêm, nguyên nhân là do quá trình xử lý cơn đau bị thay đổi trong hệ thần kinh. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn có phản xạ và sức mạnh điển hình.

Phương pháp điều trị đau cơ xơ hóa theo toa có thể giúp giảm đau do bệnh lý thần kinh. Một số người bị đau cơ xơ hóa nhận thấy rằng kem capsaicin không kê đơn có thể giúp làm giảm cơn đau. Đây là một loại thuốc giảm đau được làm từ ớt. Xoa da bằng lidocain, cũng có thể hữu ích. Hai nghiên cứu đánh giá cho thấy việc bổ sung vitamin B1, B6 và B12 có thể giúp giảm đau thần kinh.

Đau đầu

Cả đau đầu do căng thẳng và đau nửa đầu đều rất phổ biến ở những người bị đau cơ xơ hóa. Đau đầu do căng thẳng gây ra cảm giác áp lực âm ỉ, thắt chặt xung quanh đầu. Chứng đau nửa đầu đau đớn hơn, thường xảy ra ở một bên đầu và có thể liên quan đến độ nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh.

Dựa trên cơ sở nghiên cứu hiện tại, các triệu chứng đau nửa đầu ở những người bị đau cơ xơ hóa thường bao gồm:

Đau nhức dữ dội ở một hoặc cả hai bên đầu.
Cơn đau trở nên trầm trọng hơn khi hoạt động thể chất.
Buồn nôn hoặc nôn mửa.
Tầm nhìn mờ hoặc xuất hiện điểm mù.
Cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng, tiếng ồn hoặc mùi.
Cảm thấy mệt mỏi dai dẳng.
Nhầm lẫn hoặc vấn đề về trí nhớ.
Nghẹt mũi.
Cảm thấy lạnh hoặc đổ mồ hôi.
Tê.
Cổ cứng hoặc mềm.
Chóng mặt hoa mắt.
Da đầu nhạy cảm.
Đau ngực.
Tim đập nhanh.

Một nghiên cứu năm 2018 trên Tạp chí Đau đầu và Đau đã kết luận rằng chứng đau nửa đầu nghiêm trọng và dữ dội hơn ở những người bị đau cơ xơ hóa so với những người không mắc bệnh này.

Chứng đau nửa đầu có thể được điều trị bằng thuốc theo toa, chẳng hạn như triptans, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và các thiết bị điều hòa thần kinh. Tránh các tác nhân gây đau nửa đầu thông thường (chẳng hạn như một số loại thực phẩm hoặc đèn nhấp nháy), thay đổi lối sống có thể giúp ngăn ngừa sự khởi phát của chứng đau nửa đầu.

Đau bụng

Người ta ước tính có tới 70% số người bị đau cơ xơ hóa cũng được chẩn đoán mắc hội chứng ruột kích thích. Đây là chứng rối loạn tiêu hóa gây ra chuột rút, đau bụng, táo bón, tiêu chảy và buồn nôn. Hội chứng ruột kích thích có thể khó điều trị, nhưng các chiến lược về lối sống và một loạt thuốc thường có hiệu quả.

Trào ngược dạ dày thực quản là một rối loạn tiêu hóa khác phổ biến ở những người bị đau cơ xơ hóa. Điều này xảy ra khi axit dạ dày chảy ngược lên ống nối dạ dày và miệng của bạn. Các nhà nghiên cứu ở Đài Loan phát hiện ra rằng những người bị đau cơ xơ hóa có nguy cơ bị trào ngược axit cao hơn khoảng 1,5 lần. Thường được điều trị bằng thuốc kháng axit không kê đơn, thuốc theo toa và các biện pháp thay đổi lối sống, bao gồm cả thay đổi chế độ ăn uống.

Đau vùng xương chậu

Ngoài đau bụng, phụ nữ bị đau cơ xơ hóa có thể bị đau vùng chậu, bao gồm cả đau bàng quang. Điều này có thể khiến bạn muốn đi tiểu nhiều hơn và/hoặc đi tiểu thường xuyên.

Theo một nghiên cứu năm 2019, những phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung, một tình trạng đau đớn khi mô nội mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung, cũng có nguy cơ bị đau cơ xơ hóa cao hơn 6% so với những phụ nữ không mắc bệnh này.

Các phương pháp điều trị lạc nội mạc tử cung bao gồm liệu pháp nội tiết tố, liệu pháp bổ sung, các biện pháp thay đổi lối sống và trong một số trường hợp cần phải phẫu thuật.

Triệu chứng đau cơ xơ hóa rất đa dạng, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể ngoài chỉ gây cảm giác đau. Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể tiến triển thành mãn tính khiến cơn đau nghiêm trọng hơn, triệu chứng kéo dài và lặp lại hơn. Mặc dù đau cơ xơ hóa không gây tử vong, nhưng các tác động lâu dài đến thể chất và tinh thần của nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như: suy giảm chất lượng cuộc sống, không thể học tập và làm việc, tăng nguy cơ trầm cảm, tăng tỷ lệ tử vong do tự tự và chấn thương. Vì thế, nếu xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ trên, hãy sớm tới cơ sở y tế khám, chẩn đoán chính xác nguyên nhân để điều trị.

BS. Đỗ Nguyệt Thanh (Thọ Xuân Đường)