Tìm hiểu về dị ứng, nguyên nhân và triệu chứng

Rất nhiều người đang phải đối mặt với các chứng dị ứng, cho dù là dị ứng theo mùa, dị ứng thực phẩm hay loại khác. Hầu hết mọi người gặp khó khăn trong việc tìm cách giảm dị ứng đều đến gặp bác sĩ để được điều trị và/hoặc được cho dùng các loại dược phẩm như acetaminophen, thuốc kháng histamine. Vậy ở nhà có những biện pháp khắc phục dị ứng tự nhiên nào?

Dị ứng là gì?

Dị ứng được định nghĩa là một loại “phản ứng của cơ thể (quá mẫn cảm) với kháng nguyên khi tiếp xúc lần đầu” hoặc “phản ứng miễn dịch quá mức hoặc bệnh lý (như hắt hơi, khó thở, ngứa hoặc phát ban trên da) đối với các chất, tình huống hoặc trạng thái vật lý.”

Nói cách khác, dị ứng là do hệ thống miễn dịch quá mẫn cảm, gây ra những phản ứng có hại có thể ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Một số nguyên nhân gây dị ứng phổ biến nhất là những thứ như phấn hoa ở ngoài trời, lông động vật, bụi hoặc các loại thực phẩm cụ thể.

Các triệu chứng dị ứng xảy ra khi cơ thể chúng ta phản ứng với các chất gây dị ứng bằng cách sản xuất ra một chất hóa học gọi là histamine, chất này hoạt động bằng cách giúp chống lại chất gây dị ứng. Hệ thống miễn dịch gây ra phản ứng dị ứng bằng cách sản xuất kháng thể immunoglobulin E (IgE) gây ra các triệu chứng lan rộng.

Có một số loại dị ứng rộng rãi, bao gồm:

Dị ứng theo mùa (còn gọi là viêm mũi hoặc sốt cỏ khô), thường nặng hơn khi lượng phấn hoa tăng hoặc thay đổi, chẳng hạn như trong mùa xuân hoặc mùa thu.
Dị ứng lâu năm, xảy ra quanh năm.
Dị ứng thực phẩm, chẳng hạn như dị ứng động vật có vỏ (tôm, cua…).
Dị ứng thuốc.
Dị ứng trong nhà, chẳng hạn như nấm mốc hoặc bụi.
Dị ứng da hoặc mắt.
Dị ứng với thú cưng/ động vật, chẳng hạn như chó, mèo, côn trùng.
Sốc phản vệ, là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng do phản ứng với một số chất gây dị ứng khác nhau.

Triệu chứng và dấu hiệu

Các triệu chứng do dị ứng gây ra khác nhau ở mỗi người, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra phản ứng dị ứng và khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của dị ứng. Các triệu chứng phổ biến liên quan đến dị ứng có thể bao gồm:

Chảy nước mũi, ngứa mũi, nghẹt mũi.
Phát ban da, mẩn đỏ, nổi mề đay, khô, bong tróc hoặc ngứa.
Cảm giác ngứa ran hoặc ngứa ở miệng và trên môi.
Sưng lưỡi, môi, cổ họng hoặc mặt.
Buồn nôn và ói mửa.
Tiêu chảy và đau bụng.
Ho, thở khò khè và khó thở (các triệu chứng hen suyễn đôi khi có thể do dị ứng gây ra).
Chóng mặt, choáng váng và trong trường hợp nặng có thể mất ý thức.

Nguyên nhân gây dị ứng là gì?

Có rất nhiều thứ khác nhau có thể gây dị ứng nên khó có thể xác định chính xác nguyên nhân nào gây ra các triệu chứng. Một số nguyên nhân gây dị ứng phổ biến nhất bao gồm:

Phấn hoa.
Bụi, bao gồm cả những loại được tìm thấy xung quanh nhà.
Một số loại thực phẩm, đặc biệt là những loại gây dị ứng thực phẩm nhiều nhất như gluten, sữa, các loại hạt (đặc biệt là đậu phộng), trứng, đậu nành và động vật có vỏ.
Côn trùng cắn và đốt.
Lông và vảy động vật.
Mốc.
Một số loại thuốc.
Mủ cao su, chẳng hạn như loại dùng để làm găng tay cao su hoặc bao cao su.
Các sản phẩm chăm sóc cá nhân hoặc làm đẹp có mùi thơm (nhạy cảm với mùi hương).
Hút thuốc, bao gồm cả cần sa, có liên quan đến bệnh hen suyễn trong một số trường hợp.

Phương pháp điều trị thông thường cho bệnh dị ứng

Dị ứng thường được điều trị theo những cách sau:

Các sản phẩm không kê đơn có tác dụng như thuốc thông mũi.
Thuốc kháng histamine, là loại thuốc ngăn chặn sự giải phóng các hóa chất gây ra phản ứng dị ứng.
Thuốc trị liệu miễn dịch.
Thuốc nhỏ mắt.
Kem bôi da, bao gồm cả những loại có chứa chất kháng histamine hoặc hợp chất steroid.
Corticosteroid để kiểm soát tình trạng viêm.
Chế độ ăn kiêng (chẳng hạn như chế độ ăn không có gluten hoặc không có sữa) để kiểm soát dị ứng thực phẩm.
Người bị dị ứng nghiêm trọng cũng có thể mang theo dụng cụ tiêm tự động epinephrine khẩn cấp (EpiPen) trong trường hợp bị tấn công.

Một số chuyên gia cảm thấy rằng các phương pháp điều trị thông thường ở trên (ngoài chế độ ăn kiêng) không phải là cách tốt nhất để kiểm soát dị ứng vì chúng không khắc phục được nguyên nhân cơ bản.

Khi nói đến dị ứng, điều quan trọng cần hiểu là khi hệ thống miễn dịch tạo ra phản ứng dị ứng với thứ gì đó thì đó là do nó cảm nhận được có điều gì đó không ổn trong cơ thể chúng ta. Thay vì chỉ giải quyết các triệu chứng dị ứng (chẳng hạn như ngứa da hoặc chảy nước mắt), chúng ta cần tìm ra nguyên nhân gốc rễ và xây dựng hệ thống phòng thủ tự nhiên của mình để giảm dị ứng thực sự.

Khi chúng ta dùng thuốc theo toa hoặc các sản phẩm không kê đơn để điều trị dị ứng, chúng có thể làm xáo trộn các quá trình tự nhiên của hệ thống miễn dịch của chúng ta và có những tác động có hại khác như thay đổi độ cân bằng pH. Để ngăn chặn các triệu chứng, chúng ta sẽ luôn phải dùng thuốc vì cơ thể không học cách thích nghi với các chất gây dị ứng.

Thuốc dị ứng, thuốc nhỏ, kem và các sản phẩm khác có thể làm giảm bớt và che giấu các triệu chứng, nhưng chúng không giải quyết được thực tế là vấn đề vẫn tồn tại.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)