Nhân sâm có chứa các thành phần dược lý khác nhau, bao gồm một loạt saponin triterpenoid tứ vòng (ginsenosides), polyacetylenes, hợp chất polyphenolic và polysaccharid có tính axit. Do sự hiện diện của các hoạt chất này, Nhân sâm có những lợi ích sau.
1. Cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng
Một nghiên cứu có kiểm soát được thực hiện tại Trung tâm Nghiên cứu Dinh dưỡng và Hiệu suất Não bộ ở Vương quốc Anh liên quan đến 30 tình nguyện viên đã được sử dụng 3 đợt điều trị bằng nhân sâm và giả dược. Nghiên cứu được thực hiện để thu thập dữ liệu về khả năng cải thiện tâm trạng và chức năng tâm thần của nhân sâm. Kết quả cho thấy việc sử dụng 200 mg nhân sâm trong 8 ngày làm chậm quá trình suy sụp tâm trạng nhưng cũng làm chậm phản ứng tính nhẩm của những người tham gia. Liều 400 mg cải thiện sự bình tĩnh và tính nhẩm trong thời gian điều trị 8 ngày.
Một nghiên cứu khác được thực hiện tại Phòng Dược lý thuộc Viện Nghiên cứu Thuốc Trung ương đã thử nghiệm tác dụng của Nhân sâm (Panax ginseng) trên chuột bị căng thẳng mãn tính và phát hiện ra rằng nó có đặc tính chống căng thẳng đáng kể và có thể được sử dụng để điều trị các rối loạn do căng thẳng gây ra. Liều 100 mg Nhân sâm làm giảm chỉ số loét, trọng lượng tuyến thượng thận và mức đường huyết của chuột thực nghiệm, Nhân sâm có thể một lựa chọn để điều trị căng thẳng mãn tính và đối phó với chứng loét, suy tuyến thượng thận.
2. Cải thiện chức năng não
Nhân sâm kích thích các tế bào não và cải thiện khả năng tập trung và các hoạt động nhận thức. Nghiên cứu lâm sàng cho thấy rằng dùng nhân sâm hàng ngày trong 12 tuần có thể cải thiện hiệu suất tinh thần ở những người bị bệnh Alzheimer. Điều này cho thấy nhân sâm có thể có tác dụng cải thiện các triệu chứng của bệnh Alzheimer và hỗ trợ nhận thức.
Một nghiên cứu sơ bộ cho thấy sự kết hợp giữa nhân sâm Tây dương và lá bạch quả có thể có lợi cho bệnh nhân tăng động giảm chú ý (ADHD). Nghiên cứu liên quan đến trẻ em từ 6-12 tuổi có các triệu chứng tăng động giảm chú ý cho thấy việc sử dụng kết hợp các chất bổ sung omega-3 và hồng sâm Hàn Quốc đã cải thiện các triệu chứng ADHD và chức năng nhận thức ở trẻ em, bao gồm cả sự chú ý, trí nhớ và chức năng điều hành.
3. Chống viêm
Một nghiên cứu được thực hiện ở Hàn Quốc đã đánh giá tác dụng có lợi của hồng sâm đối với trẻ em sau khi hóa trị hoặc cấy ghép tế bào gốc đối với bệnh ung thư giai đoạn muộn. Nghiên cứu bao gồm 19 bệnh nhân được sử dụng 60 mg hồng sâm Hàn Quốc mỗi ngày trong một năm. Các mẫu máu được thu thập 6 tháng một lần. Kết quả của việc điều trị đó là: Các cytokine, hoặc các protein nhỏ có nhiệm vụ gửi tín hiệu đến não và điều chỉnh sự phát triển của tế bào, giảm nhanh chóng. Nghiên cứu cho thấy hồng sâm Hàn Quốc có tác dụng ổn định các cytokine gây viêm ở trẻ em bị ung thư sau khi hóa trị.
Một nghiên cứu năm 2011 được công bố trên Tạp chí Y học Trung Quốc Hoa Kỳ được thực hiện trên chuột cũng đánh giá tác động của hồng nhân sâm Hàn Quốc đối với các cytokine gây viêm. Cho chuột uống 100 mg chiết xuất hồng sâm Hàn Quốc trong 7 ngày, hồng sâm có tác dụng làm giảm đáng kể mức độ viêm và cải thiện tổn thương đã gây ra cho não.
Một nghiên cứu khác trên động vật đã đánh giá tác dụng chống viêm của loại thảo dược này. Hồng sâm Hàn Quốc đã được thử nghiệm về đặc tính chống dị ứng trên 40 con chuột bị viêm mũi dị ứng. Hồng sâm Hàn Quốc đã làm giảm phản ứng viêm mũi dị ứng ở mũi ở chuột.
4. Giúp giảm cân
Một lợi ích đáng ngạc nhiên khác của nhân sâm là khả năng hoạt động như một chất ức chế sự thèm ăn tự nhiên. Nó cũng tăng cường sự trao đổi chất và giúp cơ thể đốt cháy chất béo với tốc độ nhanh hơn.
Một nghiên cứu được thực hiện tại Trung tâm Nghiên cứu Thuốc thảo dược Tang ở Chicago đã đánh giá tác dụng chống bệnh tiểu đường và chống béo phì của quả nhân sâm ở chuột trưởng thành. Những con chuột được tiêm 150 mg chiết xuất nhân sâm cho mỗi kg trọng lượng cơ thể trong 12 ngày. Vào ngày thứ 5, những con chuột dùng chiết xuất có mức đường huyết lúc đói thấp hơn đáng kể. Sau ngày thứ 12, khả năng dung nạp glucose ở chuột tăng lên, và lượng đường huyết tổng thể giảm 53%. Những con chuột được điều trị cũng giảm cân, bắt đầu từ 51 gam và kết thúc điều trị ở 45 gam.
Một nghiên cứu tương tự được thực hiện vào năm 2009 cho thấy nhân sâm đóng một vai trò quan trọng trong tác dụng chống béo phì ở chuột. Điều này cho thấy tầm quan trọng lâm sàng của việc cải thiện kiểm soát béo phì và các hội chứng chuyển hóa liên quan với loại thảo dược này.
5. Điều trị suy giảm sinh lý
Uống hồng sâm Hàn Quốc có tác dụng cải thiện tình trạng rối loạn chức năng tình dục và rối loạn cương dương ở nam giới. Một đánh giá hệ thống năm 2008 bao gồm 28 nghiên cứu lâm sàng ngẫu nhiên đánh giá hiệu quả của hồng sâm trong điều trị
rối loạn cương dương.
Nghiên cứu được thực hiện vào năm 2002 tại Khoa Sinh lý của Trường Y Đại học Nam Illinois chỉ ra rằng các thành phần ginsenoside của nhân sâm tạo điều kiện thuận lợi cho sự cương cứng của dương vật bằng cách trực tiếp gây ra sự giãn mạch và giãn nở của các mô cương dương. Đó là sự giải phóng oxit nitric từ các tế bào nội mô và dây thần kinh quanh mạch ảnh hưởng trực tiếp đến mô cương dương. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nhân sâm ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương và làm thay đổi đáng kể hoạt động trong não, tạo điều kiện thuận lợi cho hành vi và bài tiết hormone sinh dục.
6. Cải thiện chức năng phổi
Điều trị bằng nhân sâm đã làm giảm đáng kể sự phát triển vi khuẩn ở phổi, và các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhân sâm có thể ngăn chặn sự phát triển của bệnh xơ nang phổi. Trong một nghiên cứu năm 1997, những con chuột mắc bệnh được tiêm chiết xuất nhân sâm, và sau 2 tuần, nhóm được điều trị cho thấy khả năng thanh thải vi khuẩn khỏi phổi được cải thiện đáng kể.
Một lợi ích khác của nhân sâm là khả năng điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Theo nghiên cứu, dùng nhân sâm bằng đường uống giúp cải thiện chức năng phổi và một số triệu chứng của COPD.
7. Giảm đường huyết
Một số nghiên cứu cho thấy rằng nhân sâm Tây dươmg làm giảm lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường type 2, có tác dụng cải thiện các triệu chứng
bệnh tiểu đường.
Một nghiên cứu được thực hiện tại Đơn vị Khoa học Thần kinh Nhận thức Con người ở Vương quốc Anh cho thấy nhân sâm làm giảm lượng đường huyết một giờ sau khi tiêu thụ glucose, xác nhận rằng nhân sâm có đặc tính điều hòa đường huyết.
Một trong những khó khăn chính của bệnh tiểu đường type 2 là cơ thể không đáp ứng đủ với insulin. Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng hồng sâm Hàn Quốc cải thiện độ nhạy insulin, giải thích thêm về khả năng của loại thảo dược này trong việc giúp giảm đường huyết và hỗ trợ bệnh nhân tiểu đường type 2 đáp ứng hơn với insulin.
8. Chống lại bệnh ung thư
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhân sâm sở hữu đặc tính chống ung thư mạnh mẽ vì khả năng ức chế sự phát triển của khối u. Mặc dù cần nghiên cứu thêm về chủ đề này, các báo cáo kết luận rằng những cải thiện trong miễn dịch tế bào liên quan đến tế bào T và tế bào NK (tế bào sát thủ tự nhiên), cùng với các cơ chế khác như stress oxy hóa, apoptosis và hình thành mạch mang lại cho nhân sâm đặc tính chống ung thư.
Các đánh giá khoa học nói rằng nhân sâm giảm thiểu ung thư thông qua cơ chế chống viêm, chống oxy hóa và apoptotic để ảnh hưởng đến sự biểu hiện gen và ngăn chặn sự phát triển của khối u. Điều này cho thấy nhân sâm giúp ngăn ngừa ung thư tự nhiên.
Các nhà nghiên cứu đã điều trị các tế bào ung thư đại trực tràng ở người bằng chiết xuất nhân sâm và nhận thấy tác dụng chống tăng sinh là 98% đối với HCT-116 và 99% đối với tế bào SW-480.
9. Tăng cường hệ thống miễn dịch
Một lợi ích khác của nhân sâm đã được nghiên cứu kỹ lưỡng là khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và bệnh tật. Rễ, thân và lá nhân sâm đã được sử dụng để duy trì cân bằng nội môi miễn dịch và tăng cường khả năng chống lại bệnh tật hoặc nhiễm trùng.
Một số nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng nhân sâm Tây dương giúp cải thiện hoạt động của các tế bào miễn dịch. Nó điều chỉnh từng loại tế bào miễn dịch, bao gồm đại thực bào, tế bào NK, tế bào đuôi gai, tế bào T và tế bào B.
Chiết xuất nhân sâm với các hợp chất chống vi khuẩn hoạt động như một cơ chế bảo vệ chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn và virus. Các nghiên cứu cho thấy rằng các hợp chất polyacetylene của nhân sâm có hiệu quả chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn.
Nghiên cứu trên chuột cho thấy rằng nhân sâm làm giảm số lượng vi khuẩn có trong lá lách, thận và máu. Chất chiết xuất từ nhân sâm cũng bảo vệ chuột khỏi bị chết do nhiễm trùng do viêm.
Các báo cáo cho thấy nhân sâm cũng có tác dụng ức chế sự phát triển của nhiều loại virus như cúm, HIV và virus rota.
10. Giảm các triệu chứng mãn kinh
Các triệu chứng khó chịu như bốc hỏa, đổ mồ hôi trộm, thay đổi tâm trạng, cáu kỉnh, lo lắng, trầm cảm, khô âm đạo, giảm ham muốn tình dục, tăng cân, mất ngủ và rụng tóc, có xu hướng đi kèm với thời kỳ mãn kinh. Một số bằng chứng cho thấy rằng nhân sâm có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng và sự xuất hiện của các triệu chứng này, nhân sâm có thể được dùng để điều trị mãn kinh tự nhiên.
Hồng sâm Hàn Quốc có hiệu quả tăng cường kích thích tình dục ở phụ nữ mãn kinh, tăng sức khỏe nói chung đồng thời giảm các triệu chứng trầm cảm và các triệu chứng mãn kinh khác.
Nhân sâm có những tác dụng không mong muốn gì?
Các tác dụng không mong muốn từ nhân sâm thường nhẹ ở người lớn khỏe mạnh. Nó có thể hoạt động như một chất kích thích ở một số người, vì vậy nó có thể gây căng thẳng và mất ngủ (đặc biệt là với liều lượng lớn).
Sử dụng lâu dài hoặc liều cao có thể gây nhức đầu, chóng mặt và đau bụng. Phụ nữ sử dụng nhân sâm thường xuyên có thể bị thay đổi kinh nguyệt và chảy máu âm đạo.
Do thiếu bằng chứng về tính an toàn, không nên dùng nhân sâm cho trẻ em hoặc phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú.
Nhân sâm có thể ảnh hưởng đến đường huyết, vì vậy những người đang dùng thuốc điều trị bệnh tiểu đường cần hỏi thêm ý kiến của thầy thuốc, không nên tự ý sử dụng.
Có một số lo ngại rằng nhân sâm làm tăng các triệu chứng của các bệnh tự miễn dịch như lupus,
xơ cứng bì, viêm khớp dạng thấp, vì vậy những bệnh nhân mắc các bệnh này nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước và trong khi sử dụng. Nhân sâm cũng có thể cản trở quá trình đông máu và những người có tình trạng chảy máu không nên dùng.
Những người đã từng cấy ghép nội tạng không nên dùng nhân sâm vì nó có thể làm tăng nguy cơ đào thải nội tạng.
Nhân sâm có thể tương tác với các bệnh nhạy cảm với nội tiết tố nữ, chẳng hạn như ung thư vú, ung thư tử cung, ung thư buồng trứng, lạc nội mạc tử cung và u xơ tử cung, vì nó có tác dụng giống như estrogen.
Nhân sâm có thể tương tác với các loại thuốc: Thuốc hạ đường huyết, thuốc chống đông máu, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, caffein, morphine…
Nghiên cứu cho thấy rằng việc lạm dụng nhân sâm có thể gây ra rối loạn tinh thần, dị ứng, nhiễm độc tim mạch và thận, chảy máu cơ quan sinh dục, nữ hóa tuyến vú, nhiễm độc gan, tăng huyết áp, độc tính sinh sản. Để tránh tác dụng không mong muốn của nhân sâm, không nên dùng liên tục từ 3 tháng trở lên, sau mỗi đợt cần cần nghỉ ngơi khoảng 2 - 3 tháng rồi mới dùng tiếp và dùng đúng liều mà thầy thuốc chỉ định.
BS. Nguyễn Thùy Ngân