Bệnh cường giáp và chế độ ăn uống cho người bị cường giáp

Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp hoạt động quá mức bình thường. Suy giáp có nghĩa là tuyến giáp hoạt động giảm. Cả hai điều kiện có thể gây ra một loạt các vấn đề, bởi vì khi tuyến giáp không hoạt động bình thường, nó có thể ảnh hưởng đến nhiều chức năng khác của cơ thể.
Bệnh cường giáp gặp ở cả nam giới và phụ nữ, nhưng tình trạng sức khỏe này xảy ra thường xuyên nhất ở phụ nữ trong độ tuổi từ 20 đến 40. Bệnh cường giáp ở trẻ em cũng có thể xảy ra. 
Điều quan trọng là phải biết các dấu hiệu phổ biến của cường giáp, hoặc tuyến giáp hoạt động quá mức, bởi vì nếu không được điều trị, sẽ có nhiều biến chứng nặng nề, trong đó có bệnh tim.

Cường giáp là gì?

Cường giáp là hoạt động quá mức của tuyến giáp. Tuyến giáp là một tuyến nội tiết hình con bướm nằm ở dưới cổ. Tuyến giáp có tác động đáng kinh ngạc đối với sức khỏe của chúng ta. Hormone tuyến giáp sẽ điều chỉnh mọi khía cạnh của quá trình trao đổi chất của cơ thể, từ việc sử dụng chất dinh dưỡng đến kiểm soát nhiệt độ cơ thể, nhịp tim.
Có hai loại hormone chính mà tuyến giáp sản xuất, thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3), và hai loại hormone này ảnh hưởng đến mọi tế bào trong cơ thể.
Tuyến giáp hoạt động quá mức có nghĩa là tuyến giáp sản xuất và giải phóng nhiều hormone hơn nhu cầu của cơ thể, sau đó có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu.

Triệu chứng bệnh cường giáp

Có nhiều dấu hiệu và triệu chứng cường giáp có thể xảy ra, bao gồm:
  • Giảm cân không chủ ý, ngay cả khi cảm giác thèm ăn và lượng thức ăn của người bệnh không thay đổi hoặc tăng lên;
  • Nhịp tim nhanh, thường là >100 chu kỳ/phút;
  • Nhịp tim không đều (loạn nhịp tim);
  • Tăng khẩu vị;
  • Bồn chồn, lo lắng và bứt rứt khó chịu;
  • Run, thường là run nhẹ ở tay và ngón tay;
  • Đổ mồ hôi;
  • Thay đổi kinh nguyệt (một trong những triệu chứng cường giáp cụ thể ở phụ nữ);
  • Tăng nhạy cảm với nhiệt;
  • Thay đổi đại tiện, đặc biệt là nhu động ruột thường xuyên hơn;
  • Tuyến giáp phì đại (bướu cổ);
  • Mệt mỏi và yếu cơ;
  • Khó ngủ;
  • Da mỏng;
  • Tóc mỏng, dễ gãy.
Việc thiếu các triệu chứng hoặc các triệu chứng khó phát hiện phổ biến hơn ở người lớn tuổi. Các triệu chứng tiềm ẩn có thể bao gồm không chịu được nhiệt, tăng nhịp tim hoặc có xu hướng cảm thấy mệt mỏi trong các hoạt động hàng ngày.

Nguyên nhân gây ra bệnh cường giáp

Nguyên nhân phổ biến nhất và loại cường giáp là rối loạn tự miễn dịch được gọi là bệnh basedow hay còn gọi là bệnh Graves. Người ta ước tính rằng khoảng 85% bệnh cường giáp xuất hiện dưới dạng bệnh basedow.
Trong chứng rối loạn này, cơ thể tạo ra một kháng thể được gọi là globulin miễn dịch kích thích tuyến giáp (TSI) khiến tuyến giáp tạo ra quá nhiều hormone tuyến giáp. Bệnh basedow có tính di truyền và thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới.
Một nguyên nhân khác khiến tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc cường giáp là các nốt tuyến giáp, là những khối u (có thể không phải ung thư hoặc ung thư) trong tuyến giáp gây ra tình trạng sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp.
Viêm tuyến giáp là một nguyên nhân khác có thể gây cường giáp. Viêm tuyến giáp thường là kết quả của nhiễm trùng hoặc trục trặc hệ thống miễn dịch khiến tuyến giáp tiết ra lượng hormone dư thừa. Nó cũng có thể xảy ra sau khi sinh con (khi đó được gọi là viêm tuyến giáp sau sinh) hoặc do dùng thuốc interferon và amiodarone.
Một vấn đề gốc rễ khác có thể xảy ra là tiêu thụ quá nhiều i-ốt, điển hình là từ các chất bổ sung hoặc từ các loại thuốc có chứa i-ốt, điều này thực sự có thể gây ra bướu cổ và làm trầm trọng thêm các vấn đề về tuyến giáp.
Các yếu tố hoặc nguyên nhân góp phần khác gây cường giáp có thể bao gồm:
  • Hội chứng rò rỉ ruột;
  • Độc tính;
  • Mất cân bằng nội tiết tố;
  • Dị ứng thực phẩm.

Chẩn đoán bệnh cường giáp

Cường giáp có thể có các triệu chứng giống với các bệnh khác, điều này có thể khiến bác sĩ khó chẩn đoán.
Để chẩn đoán bệnh cường giáp, cần khám lâm sàng và xét nghiệm máu để định lượng các hormone liên quan đến hoạt động của tuyến giáp.
Cường giáp khi nồng độ TSH thường thấp hơn bình thường, trong khi nồng độ hormone tuyến giáp T3 và T4 cao hơn bình thường.
Bác sĩ cũng có thể yêu cầu siêu âm tuyến giáp để xem xét hình dạng và xem có bất kỳ khối bất thường nào không.

Điều trị bệnh cường giáp

Các phương pháp điều trị cường giáp thông thường bao gồm:
  • Thuốc điều trị cường giáp (còn gọi là thuốc kháng giáp) giúp ngăn chặn tuyến giáp sản xuất hormone;
  • I-ốt phóng xạ uống. Các tế bào tuyến giáp hoạt động quá mức sẽ hấp thụ i-ốt phóng xạ, làm tổn thương và thu nhỏ các tế bào, dẫn đến nồng độ hormone giảm xuống. Phương pháp điều trị này thường phá hủy tuyến giáp vĩnh viễn, nên bệnh nhân phải dùng thuốc nội tiết tố tuyến giáp trong suốt quãng đời còn lại.
  • Thuốc chẹn β, là loại thuốc ngăn chặn hoạt động của hormone tuyến giáp. Thuốc chẹn beta sẽ không làm thay đổi nồng độ hormone tuyến giáp, nhưng chúng được cho là giúp kiểm soát các triệu chứng tuyến giáp hoạt động quá mức như nhịp tim nhanh, run và hồi hộp.
  • Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp, là phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp. Sau cuộc phẫu thuật này, bệnh nhân phải dùng thuốc bổ sung tuyến giáp để giữ mức hormone bình thường.
Ngoài ra, có thể kết hợp thêm y học cổ truyền, sử dụng thuốc thảo dược, châm cứu hoặc cấy chỉ để điều hòa hoạt động tuyến giáp, ngăn ngừa những biến chứng do cường giáp gây ra.

Chế độ khoa học ăn cho người bị cường giáp

Thực phẩm nên ăn

Khi nói đến việc cải thiện chức năng tuyến giáp, điều tốt nhất để bắt đầu là cải thiện chế độ ăn uống của người bệnh với những thực phẩm hữu ích sau:
  • Thực phẩm tươi: Rau, trái cây tươi và thịt nạc tươi thay vì thực phẩm chế biến sẵn;
  • Nước ép xanh: Nước ép xanh tươi từ các loại rau giàu chất dinh dưỡng như cải xoăn, rau bina và tảo xoắn có thể giúp cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng;
  • Các loại thảo mộc chống viêm:  Nhiều loại thảo mộc như húng quế, hương thảo và kinh giới cay có thể chống viêm và giúp cải thiện chức năng tuyến giáp;
  • Nước dùng xương: Nước dùng xương hỗ trợ giải độc và hỗ trợ chữa lành các vấn đề về ruột bị rò rỉ có thể làm cho bệnh cường giáp trở nên tồi tệ hơn.

Thực phẩm nên tránh

  • Thực phẩm giàu i-ốt: Nên tránh các loại thực phẩm giàu i-ốt như tảo bẹ, tảo đỏ và các loại rong biển khác. Người ta cũng thường khuyên tránh các nguồn i-ốt khác như muối i-ốt, hải sản, vitamin tổng hợp có chứa i-ốt, cũng như nhiều loại xi-rô ho thông thường;
  • Sữa thông thường: Casein A1, loại protein này có trong sữa có liên quan đến việc gia tăng tình trạng viêm ở tuyến giáp và đường tiêu hóa;
  • Gluten: Nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn không có gluten có thể giúp điều trị bệnh tuyến giáp tự miễn;
  • Hương liệu hoặc thuốc nhuộm nhân tạo: Chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng tuyến giáp; do đó, tốt nhất là tránh chúng;
  • Đường: Đường gây ức chế chức năng miễn dịch và góp phần gây ra các bệnh tự miễn dịch;
  • Thực phẩm đóng gói và chế biến: Những hàng hóa này có liên quan đến việc tăng tính thấm của ruột (ruột bị rò rỉ) và sự xuất hiện của các rối loạn tự miễn dịch (bệnh basedow là một rối loạn tự miễn dịch).
Nói chung, nên loại bỏ bất kỳ loại thực phẩm gây dị ứng cho người bệnh chẳng hạn như sữa, gluten, đậu nành, ngô, chất bảo quản và phụ gia thực phẩm hóa học; vì dị ứng thực phẩm có thể góp phần gây ra các vấn đề về tuyến giáp. 

Các biện pháp tự nhiên khác giúp chống lại bệnh cường giáp

Cỏ giáp trạng

Cỏ giáp trạng (Lycopus virginicus), một thành viên của họ Bạc hà (Lamiaceae), có thể hoạt động như một chất ức chế tuyến giáp và giúp giảm các triệu chứng của bệnh cường giáp. Cỏ giáp trạng có thể được dùng dưới dạng chiết xuất, khuyến nghị là 2 ml 3 lần mỗi ngày.

L-carnitine

Nghiên cứu chứng minh rằng L-carnitine có thể giúp cho bệnh nhân cường giáp trong một số trường hợp. L-carnitine là một dẫn xuất của axit amin lysine. Nó có tác dụng giúp giảm các triệu chứng cường giáp bằng cách giảm hoạt động của tuyến giáp. Người bệnh nên dùng 1.000 miligam 2 - 4 lần mỗi ngày.

Tía tô đất

Tía tô đất (Melissa officinalis) là một loại thảo mộc lâu năm thuộc họ Bạc hà (Lamiaceae). Chiết xuất tía tô đất là một cách thức điều trị mà các bác sĩ y học tự nhiên sử dụng để điều chỉnh tuyến giáp hoạt động quá mức. Nghiên cứu cho thấy rằng chiết xuất tía tô đất có thể ngăn chặn các thành phần kích hoạt quá mức tuyến giáp liên kết với thụ thể TSH, đặc biệt ở những bệnh nhân mắc bệnh basedow.
Tía tô đất có thể được dùng dưới dạng chiết xuất, khuyến nghị là 2 ml 3 lần mỗi ngày. Nó cũng có thể được sử dụng ở dạng trà để giúp bình thường hóa tuyến giáp hoạt động quá mức. Để pha trà tía tô đất, hãy ngâm 2 thìa tía tô đất vào một cốc nước sôi, lọc và để nguội trước khi uống.

Tập thể dục và giảm căng thẳng

Căng thẳng có thể góp phần gây ra các vấn đề về tuyến giáp, vì vậy người bệnh nên thực hành các hình thức thư giãn, chẳng hạn như tập thở, yoga, thiền định thường xuyên. Tập thể dục là một cách tuyệt vời khác để giảm căng thẳng, và nó cũng có thể giúp giảm cảm giác thèm ăn quá mức và tăng mức năng lượng.

Tinh dầu giúp điều trị cường giáp

Một số loại tinh dầu như nhũ hương có thể giúp điều trị các bệnh về tuyến giáp, đặc biệt là khi viêm tận gốc, vì tinh dầu nổi tiếng với đặc tính chống viêm. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Miễn dịch học Châu  u chứng minh làm thế nào các axit boswellic trong nhũ hương có thể giúp giảm các cytokine Th17, thường tăng lên ở những người bị rối loạn tuyến giáp tự miễn.

Các biến chứng và biện pháp phòng ngừa bệnh cường giáp

Bệnh cường giáp nếu không được điều trị, nó có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến tim, xương, cơ, chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh sản.
Cường giáp khiến cơ thể người bệnh luôn trong tình trạng hoạt động quá sức, điều này có thể ảnh hưởng đến tim. Một số biến chứng liên quan đến tim có thể xảy ra do cường giáp không kiểm soát được bao gồm:
  • Tăng huyết áp;
  • Chứng loạn nhịp tim (nhịp tim bất thường, chẳng hạn như rung tâm nhĩ);
  • Giãn tim (tăng kích thước của các khoang tim, làm mỏng cơ tim);
  • Suy tim sung huyết;
  • Ngừng tim đột ngột.
Các nghiên cứu cũng đã liên kết cường giáp với tăng nguy cơ phát triển bệnh loãng xương, vì tình trạng tuyến giáp này được biết đến là nguyên nhân gây mất mật độ khoáng của xương.
Cường giáp và mang thai là một điều rất đáng lo ngại. Cường giáp không được điều trị trong thai kỳ có thể gây sinh non, nhẹ cân, tiền sản giật hoặc thậm chí sảy thai.
Điều rất quan trọng là nếu bạn nghi ngờ mình có dấu hiệu của tuyến giáp hoạt động quá mức, bạn nên tìm hiểu khám bệnh tuyến giáp ở đâu và đi khám bác sĩ ngay để kiểm tra nồng độ hormone tuyến giáp. 

Kết luận

Cường giáp là tình trạng hoạt động quá mức của tuyến giáp. Nồng độ TSH thấp với nồng độ hormone tuyến giáp T3 và T4 cao thường gặp trong các trường hợp cường giáp. Các triệu chứng của cường giáp có thể bao gồm khó chịu, hồi hộp, yếu cơ, giảm cân không rõ nguyên nhân, rối loạn giấc ngủ… Bệnh basedow là nguyên nhân số một của cường giáp. Các nguyên nhân cường giáp khác bao gồm các khối u tuyến giáp và viêm tuyến giáp. Hội chứng rò rỉ ruột, nhiễm độc, mất cân bằng nội tiết tố và dị ứng thực phẩm cũng có thể góp phần làm tuyến giáp hoạt động quá mức.
Các biện pháp tự nhiên cho bệnh cường giáp bao gồm chế độ ăn toàn thực phẩm không có thực phẩm chế biến sẵn, tránh các chất gây dị ứng thực phẩm thông thường và thực phẩm giàu i-ốt, tập thể dục thường xuyên…
Các loại thuốc điều trị bệnh cũng như các loại thực phẩm bổ sung, thuốc thảo dược cho bệnh cường giáp cần được sự tư vấn và hướng dẫn sử dụng của bác sĩ.
BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)
Cúp Vàng Danh y Xuất Sắc và chân dung Hải Thượng Lãn Ông
Cúp Vàng Danh y Xuất Sắc và chân dung Hải Thượng Lãn Ông
Siêu Cúp Thương Hiệu Nổi Tiếng vì sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Siêu Cúp Thương Hiệu Nổi Tiếng vì sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Cúp Vàng Vì Sức khỏe Người Việt - Bộ Y Tế
Cúp Vàng Vì Sức khỏe Người Việt - Bộ Y Tế
Kỷ niệm chương quốc tế về liệu pháp chữa bệnh bằng thiên nhiên
Kỷ niệm chương quốc tế về liệu pháp chữa bệnh bằng thiên nhiên
Cúp Vàng Thương Hiệu Gia Truyền Nổi Tiếng Việt Nam
Cúp Vàng Thương Hiệu Gia Truyền Nổi Tiếng Việt Nam
Kỷ Lục Guiness Nhà Thuốc Đông Y gia truyền nhiều đời nhất Việt Nam
Kỷ Lục Guiness Nhà Thuốc Đông Y gia truyền nhiều đời nhất Việt Nam
Top 10 thương hiệu uy tín Đông Nam Á
Top 10 thương hiệu uy tín Đông Nam Á
Giải thưởng Cúp vàng quốc tế về Sức khỏe và Chữa bệnh
Giải thưởng Cúp vàng quốc tế về Sức khỏe và Chữa bệnh
Đĩa vàng khoa học sáng tạo - Viện hàn lâm khoa học sáng tạo thế giới
Đĩa vàng khoa học sáng tạo - Viện hàn lâm khoa học sáng tạo thế giới