Điều trị chóng mặt phụ thuộc vào nguyên nhân nền, song một số biện pháp hỗ trợ tự nhiên đã cho thấy hiệu quả trong việc giảm triệu chứng. Tuy nhiên, nếu chóng mặt kèm theo dấu hiệu nghiêm trọng như đau ngực hoặc khó thở, cần gọi cấp cứu 115 và đến cơ sở y tế ngay lập tức.
Thư giãn và uống nước
Khi xuất hiện cảm giác chóng mặt, biện pháp đơn giản và hữu ích nhất là nằm nghỉ ngay tại chỗ để giảm nguy cơ té ngã. Với cơn chóng mặt xoay tròn dữ dội, việc nhắm mắt khi nằm yên có thể giúp giảm cảm giác quay cuồng. Nếu nguyên nhân liên quan đến mất nước, người bệnh cần uống đủ nước (có thể dùng dung dịch điện giải hoặc nước dừa để bù dịch). Trường hợp chóng mặt xảy ra do nhiệt độ cao hoặc say nóng, hãy nhanh chóng di chuyển đến nơi thoáng mát, râm mát hoặc có điều hòa để làm dịu cơ thể.
Châm cứu là một phương pháp điều trị không dùng thuốc của
y học cổ truyền, trong đó thầy thuốc tác động vào các huyệt vị nhất định trên cơ thể bằng kim châm mảnh.
Một nghiên cứu đoàn hệ thí điểm, công bố trên BMC Complementary and Alternative Medicine, nhằm đánh giá tính an toàn và hiệu quả của châm cứu trong điều trị chóng mặt và hoa mắt. Nghiên cứu tuyển chọn 60 bệnh nhân, chia thành hai nhóm tự nguyện: nhóm châm cứu và nhóm đối chứng; tất cả đều không có bệnh lý đe dọa tính mạng hoặc rối loạn thần kinh trung ương.
Kết quả cho thấy, sau 30 phút điều trị bằng châm cứu, các triệu chứng chóng mặt và choáng váng giảm rõ rệt và tức thì, được ghi nhận bằng thang điểm VAS (Visual Analog Scale). Nhóm tác giả kết luận rằng: Nghiên cứu thí điểm này cung cấp bằng chứng ban đầu về hiệu quả và tính an toàn của châm cứu trong xử trí chóng mặt tại phòng cấp cứu. Tuy nhiên, cần có những thử nghiệm lâm sàng với cỡ mẫu lớn hơn để khẳng định giá trị thực hành.
Giảm lượng caffeine và rượu
Nếu chóng mặt liên quan đến rối loạn tai trong, việc hạn chế caffeine và rượu có thể mang lại lợi ích. Caffeine thường có trong cà phê, trà và nước ngọt có ga; cồn phổ biến ở nhiều loại đồ uống, trong đó có rượu vang. Ở liều lượng nhỏ, cà phê hữu cơ, trà xanh hay rượu vang đỏ chứa nhiều chất chống oxy hóa, có thể hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Tuy nhiên, dùng quá nhiều lại gây tác động bất lợi lên hệ tuần hoàn và thần kinh. Thực tế, quá liều caffeine đã được ghi nhận có thể gây chóng mặt, hồi hộp, tim đập nhanh.
Tương tự, rượu cũng ảnh hưởng trực tiếp đến tiểu não – vùng não điều khiển thăng bằng, khiến chóng mặt dễ xuất hiện. Triệu chứng này còn thường gặp trong cơn say, kèm theo mất phối hợp vận động và giảm khả năng định hướng.
Do đó, để ngăn ngừa và cải thiện chóng mặt, người bệnh nên tránh lạm dụng caffeine và rượu, đồng thời duy trì chế độ sinh hoạt điều độ, an toàn cho sức khỏe thần kinh, tiền đình.
Bổ sung vitamin B12
Thiếu hụt vitamin B12 có thể gây ra nhiều triệu chứng thần kinh, trong đó có chóng mặt, mệt mỏi, tê bì và rối loạn thăng bằng. Vì vậy, nếu thường xuyên bị chóng mặt không rõ nguyên nhân, việc kiểm tra nồng độ vitamin B12 trong máu là cần thiết để loại trừ thiếu hụt.
Để bổ sung vitamin B12, có thể tăng cường các thực phẩm giàu dưỡng chất này trong chế độ ăn, bao gồm: cá mòi, cá hồi tự nhiên, thịt bò nuôi cỏ, trứng, phô mai feta và phô mai tươi. Đây đều là những nguồn cung cấp B12 tự nhiên, vừa giúp cải thiện tình trạng thiếu hụt, vừa hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
Giảm căng thẳng và tìm kiếm sự giúp đỡ nếu cần
Căng thẳng và lo âu là những yếu tố có thể góp phần làm khởi phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng chóng mặt. Ngược lại, việc chóng mặt kéo dài cũng dễ gây lo lắng, tạo thành một vòng xoắn bệnh lý ảnh hưởng đến cả thể chất và tinh thần. Do đó, quản lý căng thẳng thường xuyên là một phần quan trọng trong chăm sóc sức khỏe tổng thể, lý tưởng nên được thực hiện hàng ngày.
Các biện pháp giảm căng thẳng tự nhiên, dễ thực hiện bao gồm: tập luyện thể dục đều đặn, thiền, yoga, viết nhật ký, cầu nguyện hoặc tham gia hoạt động thư giãn yêu thích. Ngoài ra, tư vấn tâm lý và liệu pháp hành vi nhận thức dưới sự hướng dẫn của chuyên gia đã được chứng minh giúp cải thiện khả năng kiểm soát căng thẳng, từ đó hỗ trợ làm giảm triệu chứng chóng mặt liên quan đến lo âu.
Hỗ trợ người bị chóng mặt
Khi giúp đỡ một người đang bị chóng mặt, nên để họ ngồi hoặc nằm xuống ngay lập tức để tránh té ngã. Hạn chế thay đổi tư thế đột ngột và tránh tiếp xúc với ánh sáng mạnh. Nếu người bệnh khát, có thể cho họ uống một ít nước.
Khi nào cần gọi cấp cứu (115)? Cần gọi cấp cứu ngay nếu chóng mặt đi kèm với bất kỳ dấu hiệu nghiêm trọng nào sau đây:
-
Rối loạn ngôn ngữ (nói lắp, khó nói).
-
Rối loạn thị giác (nhìn đôi, nhìn mờ).
-
Khó thở, hụt hơi.
-
Đau ngực.
-
Nhịp tim nhanh, chậm bất thường hoặc loạn nhịp.
-
Ngất xỉu hoặc mất ý thức.
-
Sốt kèm cứng cổ.
-
Co giật.
-
Nôn liên tục, không kiểm soát.
-
Chóng mặt xuất hiện sau chấn thương đầu.
-
Yếu, tê hoặc không thể cử động tay, chân.
BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)